De enquêtecommissie die onderzoek doet naar de Floriade 2022 in Almere heeft afgelopen week haar verhoren afgerond. In 2,5 week tijd zijn er vijftien getuigen gehoord. We kijken terug aan de hand van enkele opmerkelijke momenten uit de Floriade-verhoren.
‘Nog steeds boos op Rabobank’
Oud-burgemeester Annemarie Jorritsma was op 4 november de eerste getuige die werd gehoord. Jorritsma gaf aan dat ze vanaf 2011 weliswaar bij de beginfase van de Floriade was betrokken, maar vooral vanaf de zijlijn.
Na haar tijd als burgemeester in Almere heeft ze als Rijkscommissaris vanaf 2018 gelobbyd bij overheden, landen en bedrijven. Ze is nog steeds “not amused” dat de Rabobank geen hoofdsponsor heeft willen worden.
‘We wilden een partij die risico’s wilde nemen‘
In 2018 ontstaat er een enorm conflict tussen de gemeente en de Floriade BV, het bedrijf dat is opgezet om de wereldtuinbouwtentoonstelling te realiseren.
De reden is dat de gemeente er vastgoedontwikkelaar Amvest bij wil halen om na de expo een woonwijk te realiseren.
De BV vindt dat de tentoonstelling op de tweede plaats komt. Het leidt tot fikse ruzies en het aftreden van de Raad van Commissarissen van de BV. Tjeerd Herrema, wethouder in de tijd van het conflict, begreep de zorgen van de BV, maar het belang van de gemeente was belangrijker.
‘Ik heb alle mij relevant geachte informatie gedeeld’
Burgemeester Franc Weerwind kreeg in 2015 te maken met de Floriade. Maar hij liet het vooral over aan “de vakwethouders” en “professionals” om de politieke keuzes te maken.
Toen de gemeenteraad in oktober 2018 wilde weten waarom de Raad van Commissarissen van de BV was opgestapt, wilde Weerwind niet meer aan de raad kwijt dan wat er in een ontslagbrief stond. Weerwind zei dat bewust te hebben gedaan.
‘Rond de Floriade zijn er drie fouten gemaakt’
Oud-wethouder Julius Lindenbergh kreeg in 2022 te maken met fikse financiële tegenvallers, toen de bezoekers wegbleven en de kosten omhoog schoten. Terugkijkend zijn er volgens hem sinds 2012 drie fundamentele fouten gemaakt.
De eerste was dat er geen andere risicodragende partners waren, waardoor de gemeente alle financiële risico’s droeg: “Als dat niet was gebeurd, hadden we hier niet gezeten.” De tweede fout was volgens Lindenbergh de Floriade BV-constructie. De BV opereerde op afstand, maar toen het misging, bleek dat onwerkbaar. En als laatste was de combinatie met een woonwijk. Het contract met projectontwikkelaar Amvest bevatte te weinig zekerheden.
‘Dit was geen fijne periode’
Ook oud-wethouder Jan Hoek zag het in 2022 allemaal misgaan met de Floriade. Het leidde tot forse verliezen en uiteindelijk het aftreden van het college van burgemeester en wethouders, inclusief hemzelf.
Hoek viel even stil toen hij terugdacht aan het moment waarop hij zag dat bezoekers de Floriade bleven mijden.
In zijn verhoor haalde Hoek uit naar de gemeenteraad en maakte het verwijt dat een “luidruchtige minderheid” de Floriade als “boksbal en krabpaal” heeft gebruiken om tegenaan te schoppen. Dat leidde voortdurend tot negatieve publiciteit, die Floriade volgens de BV en gemeente veel schade heeft berokkend.
‘Als het goed was gegaan had u niet eens geweten wie ik was’
Eric van der Burg was in het laatste kabinet Rutte hét gezicht als het ging om alles op het gebied van asiel en migratie. Voor die tijd was hij bij de Floriade voorzitter van de Raad van Commissarissen.
Normaal gesproken een rol op de achtergrond, maar de moeizame voorbereidingen zorgden ervoor dat Van der Burg behoorlijk zichtbaar was. Dat zou niet zo zijn geweest als de voorbereidingen vlekkeloos waren verlopen, zo merkte Van der Burg op.
‘Ik stelde kritische vragen: wordt Almere hier echt beter van?’
Loes Ypma kwam van buiten Almere en had in 2018-2019 een jaar lang de Floriade in haar portefeuille. Ze heeft naar eigen zeggen orde op zaken willen stellen in een rommelig dossier. Maar ze zegt ook kritisch te zijn geweest op wat het project betekende voor Almere en hoe het andere zaken beïnvloedde.
‘Er was geen steun voor meer dan 10 miljoen’
Oud-wethouder Mark Pol ging over de financiën van de gemeente Almere, toen in 2012 de plannen voor de Floriade concreter werden. Almere kwam uit de vastgoedcrisis van 2008 en had miljoenen moeten afboeken op grondexploitaties, omdat bouwplannen vastliepen.
Toen in 2015 het Masterplan voor de Floriade werd vastgesteld, was er niet meer beschikbaar dan tien miljoen euro plus zeven miljoen voor mogelijke tegenvallers. Ook politiek niet.